We hebben vaak de neiging om wat lacherig te doen over het placebo-effect: we doen het af als iets ‘nep’, alsof je jezelf voor de gek houdt of wordt gehouden. Maar wist je dat het placebo-effect juist een heel krachtig verschijnsel is? Zo krachtig zelfs dat bij de ontwikkeling van nieuwe medicijnen en behandelingen er altijd rekening mee wordt gehouden.
Bij het placebo-effect ervaren mensen verbetering van hun klachten door een behandeling die geen actieve werkzame stof of werkzame handeling bevat. De verbetering ontstaat puur door de verwachting en de ervaring geholpen te worden. Dit effect is aanzienlijk: het verklaart in klinische studies soms wel tot 30% van de verbetering.
Wat heeft dit met neuroplastische pijn en de mindbody-visie te maken? Het antwoord zit in de manier waarop ons brein pijn verwerkt en zelfs kan creëren.
Wat is neuroplastische pijn?
Neuroplastische pijn is echte pijn, die niet ontstaat door fysieke schade in het lichaam, maar door de manier waarop het brein pijnsignalen interpreteert. Door conditionering en leerprocessen kan het brein pijn blijven produceren, zelfs als er geen lichamelijke afwijking meer is. Neuroplastische pijn kan ontstaan door langdurige stress, trauma of een voortdurende focus op pijn. Als het brein gewend raakt om pijn te verwachten, kan die pijn ook echt gevoeld blijven worden. De vicieuze cirkel wordt daardoor versterkt.
Lees in dit artikel meer over neuroplastische pijn.
Het placebo-effect: de kracht van verwachting
Het placebo-effect laat zien hoe krachtig onze verwachtingen zijn. Als iemand gelooft dat een behandeling gaat helpen, kan het brein fysiologische veranderingen veroorzaken die de pijn daadwerkelijk verminderen. Dit is geen kwestie van ‘tussen de oren’, maar een reëel effect: het brein beïnvloedt de zenuwbanen die pijn reguleren. Bij neuroplastische pijn speelt verwachting juist een centrale rol. Als het brein verwacht dat pijn zal blijven, gebeurt dat vaak ook. Maar als de verwachting verandert naar ‘ik kan herstellen’, is de kans groot dat de pijnervaring ook die richting op meebeweegt.
Wat betekent dit in de Mindbody-visie?
In de mindbody-visie worden lichaam, brein en emoties gezien als één geïntegreerd systeem. Pijn is nooit alleen lichamelijk; het wordt ook beïnvloed door gedachten, overtuigingen en emoties.
Daarom richten behandelingen zoals Pain Reprocessing Therapy (PRT) en Emotional Awareness and Expression Therapy (EAET) zich juist op het veranderen van overtuigingen over pijn. Door het brein nieuwe, veilige verwachtingen te leren, kun je de pijncirkel doorbreken.
Het placebo-effect bevestigt hoe krachtig deze beïnvloeding kan zijn: onze overtuigingen en verwachtingen zijn geen ‘bijzaak’, maar een directe factor in hoe we pijn ervaren.
Placebo: het brein als krachtig instrument voor genezing
Het placebo-effect en neuroplastische pijn laten samen zien hoe groot de rol van het brein is bij chronische (pijn)klachten. Wat we denken, verwachten en geloven, beïnvloedt niet alleen hoe we ons voelen, maar ook hoe we pijn ervaren in ons lichaam. Wanneer we deze kennis inzetten, kunnen we pijn op een dieper niveau begrijpen en behandelen. Herstel is mogelijk door het brein opnieuw te trainen en emoties toe te laten en te verwerken.
En wist je trouwens dat er ook een nocebo-effect bestaat? Dat is het tegenovergestelde: negatieve verwachtingen en angst kunnen juist pijn en klachten versterken. Ook dit benadrukt opnieuw hoe krachtig onze gedachten en emoties ons lichaam beïnvloeden. Hier lees je er meer over.
