Iedereen draagt zijn eigen levensverhaal met zich mee. Toch valt het op dat mensen met chronische klachten vaak iets gemeenschappelijks hebben: een gevoel van innerlijke onveiligheid en moeite in relaties. Onder de verhalen van pijn schuilt vaak dezelfde wortel: innerlijke pijn. Het gaat om pijn die ontstaan is uit een diepe, vaak onbewuste wond van niet gezien, niet gehoord of niet geliefd zijn.
Hoe innerlijke pijn ontstaat
Als kind ben je volledig afhankelijk van je ouders of verzorgers. Je hebt hun liefde, aandacht en emotionele beschikbaarheid nodig om je veilig te voelen en je gezond te kunnen ontwikkelen. Maar ouders zijn ook maar mensen. Ze kunnen emotioneel afwezig zijn door eigen zorgen, werk, relatieproblemen, ziekte of onverwerkte pijn uit hun eigen jeugd.
Wanneer je als kind niet krijgt wat je nodig hebt, kun je de pijn daarvan niet zelfstandig verwerken. Je brein is daar simpelweg nog niet rijp genoeg voor. Wat er dan gebeurt, is dat je delen van jezelf als het ware bevriest in de tijd. Je raakt het natuurlijke contact met je gevoelens, je intuïtie en je lichaam kwijt en je overlevingsmechanisme neemt het over.
Je aanpassen om te overleven
Als er structureel niet aan je behoeften wordt voldaan, trek je als kind een onbewuste maar ingrijpende conclusie: het ligt aan mij. Die overtuiging is niet logisch, maar wel noodzakelijk. Want de gedachte dat de mensen van wie je afhankelijk bent, je niet kunnen bieden wat je nodig hebt, zou je overlevingsinstinct te veel bedreigen. Daarom ga je je aanpassen:
- Je probeert het anderen naar de zin te maken en wordt perfectionistisch.
- Je trekt je terug om niet tot last te zijn.
- Of je wordt juist uitbundig en zoekt goedkeuring in prestaties.
Op dat moment is dat gedrag functioneel: het helpt je om te overleven. Maar naarmate je ouder wordt, kan het steeds meer gaan wringen. Want je leeft niet meer vanuit je ware behoeften, maar vanuit strategieën die ooit noodzakelijk waren. Die strategieën neem je mee je leven in; omdat je je er niet van bewust bent, neem je er geen afstand van. En dat innerlijke conflict legt uiteindelijk beslag op je lichaam en geest.
Wanneer oude pijn zich laat voelen
Zolang je aanpassingsstrategieën werken, lijkt er weinig aan de hand. Maar meestal komt er een moment waarop ze niet meer genoeg bescherming bieden. Daarom kun je voelen dat je constant op je tenen loopt, dat je uitgeput raakt, dat je steeds vaker angstig of somber bent. Of je lichaam begint signalen te geven, zoals:
- Chronische pijn
- Vermoeidheid
- Spanningsklachten
- Burn-out
- Angststoornissen
- Depressieve gevoelens
Het lichaam is wijs. Als de verbinding met je binnenwereld ooit is bevroren, zoekt het lichaam een andere manier om je te vertellen dat er iets gezien wil worden. Dat er iets is dat schreeuwt om aandacht. Dat innerlijke pijn eindelijk gevoeld wil worden.
De rol van een overbelast zenuwstelsel
Kinderen die opgroeien in instabiele, emotioneel onveilige situaties, ontwikkelen vaak een hyperalert zenuwstelsel. Ze leren feilloos de stemming van anderen aanvoelen, altijd voorbereid op wat er kan komen. Die voortdurende alertheid raakt ingesleten als een stevig neuraal pad in het zenuwstelsel. Zo kan je volwassen zenuwstelsel nog steeds in de ‘overlevingsstand’ blijven hangen, zelfs als de oorspronkelijke dreiging allang verdwenen is. Die overlevingsstand merk je bijvoorbeeld aan:
- Moeite met ontspannen
- Een constant gevoel van onrust
- Snel overprikkeld raken
- Emoties moeilijk kunnen toelaten
- Altijd ‘aan’ staan
Je lichaam leeft alsof er nog steeds gevaar dreigt. En zonder het contact met je oorspronkelijke gevoelens is het moeilijk om te begrijpen waar die spanning vandaan komt.
Waarom begrijpen niet genoeg is
Veel mensen proberen hun klachten in eerste instantie mentaal op te lossen: positief denken, relativeren, hard werken aan zichzelf. Gesprekken bij psychologen, proberen te begrijpen. Maar als de wortel van je pijn in je lichaam ligt opgeslagen, kun je die niet alleen met je hoofd te lijf gaan.
Innerlijke pijn vraagt om voelen
Niet om veranderen wat je denkt, maar om erkennen wat er gevoeld wil worden. Verdriet, gemis, angst – alles wat je ooit hebt weggestopt om te kunnen overleven, heeft ruimte nodig om alsnog gevoeld te worden.
Vertragen, voelen, verbinden
Gelukkig is het mogelijk je weer gezond te voelen. Maar het vraagt een andere benadering dan de snelle oplossingen die we vaak gewend zijn. Het vraagt juist om:
- Vertragen: tijd nemen om je lichaam en gevoelens echt waar te nemen.
- Voelen: toestaan wat zich aandient, zonder oordeel.
- Verbinden: het contact met je intuïtie, emoties en lichaam herstellen.
Meditatie, ademwerk, lichaamsgerichte therapieën of begeleide innerlijke processen kunnen hierin krachtige hulpmiddelen zijn. Door je zenuwstelsel stap voor stap te kalmeren, ontstaat er ruimte voor oude emoties om boven te komen en je weer gezond te voelen.
Gun jezelf de tijd en zachtheid
Oude wonden vragen geduld. Ze zijn vaak in jaren ontstaan en mogen in hun eigen tempo verzachten. Elke stap die je zet in de richting van voelen, loslaten en begrijpen, brengt je dichter bij wie je werkelijk bent – los van oude patronen, los van overlevingsstrategieën.
Je hoeft het niet perfect te doen. Het enige dat nodig is, is een start maken met luisteren.
Je innerlijke pijn vertelt je niet dat er iets mis met je is. Daarom wijst ze je de weg naar genezing.
