Sommige mensen krijgen van hun arts te horen dat ze centrale sensitisatie hebben. Maar wat dat precies betekent, en wat je ermee kunt, blijft vaak onduidelijk. Hierdoor blijf je achter met een diagnose zonder oplossing.
Wat is centrale sensitisatie?
Centrale sensitisatie houdt in dat het zenuwstelsel gevoeliger is geworden voor prikkels. Signalen die normaal geen pijn doen, worden nu als pijnlijk ervaren. Ook bestaande pijn voelt vaak intenser dan nodig is. Je zou kunnen zeggen dat het pijnalarm in je brein te snel afgaat.
Deze overgevoeligheid ontstaat niet zomaar. Meestal is er een combinatie van factoren in het spel: lichamelijke gebeurtenissen (zoals een blessure of operatie), aanhoudende stress, trauma of langdurige angst (bijvoorbeeld voor pijn). Je zenuwstelsel raakt hierdoor gealarmeerd en blijft hangen in een staat van paraatheid.
Symptomen van centrale sensitisatie
De klachten bij centrale sensitisatie zijn vaak breed en soms lastig te plaatsen. Je kunt dan bijvoorbeeld denken aan: pijn die zich verspreidt of verplaatst, pijn die niet in verhouding staat tot wat je doet, pijn die niet in verhouding staat tot je werkelijke lichamelijke klachten, vermoeidheid, concentratieproblemen, een ‘vol hoofd’ of overgevoeligheid voor licht, geluid of aanraking.
Hoe ontstaat sensitisatie in het zenuwstelsel?
Centrale sensitisatie ontstaat vaak door een combinatie van factoren zoals:
- Lichamelijke verwondingen, operaties, infecties
- Langdurige stress, angst, overbelasting
- Traumatische gebeurtenissen, emotionele pijn
- Aanhoudende aandacht voor klachten en piekergedrag
Binnen het mindbody gedachtegoed kijken we naar de rol van het brein in pijn en andere klachten. Centrale sensitisatie is hier een onderdeel van. Want bij sensitisatie is het niet het lichaam zelf dat stuk is, maar het brein en zenuwstelsel dat in een staat van verhoogde waakzaamheid verkeert.
Het is belangrijk om te begrijpen dat pijn bij centrale sensitisatie niet ’tussen je oren’ zit. De pijn is écht. Alleen ligt de oorzaak niet in beschadigd weefsel, maar in een overgevoelig zenuwstelsel dat te vaak vals alarm slaat.
Dit besef kan een enorme opluchting zijn. Je hoeft niet eindeloos te blijven zoeken naar lichamelijke oorzaken die niet gevonden worden. Je mag je gaan richten op herstel.
Herstellen van centrale sensitisatie: het brein kan leren
Als je leert begrijpen hoe pijn ontstaat en in stand wordt gehouden, kun je ook leren hoe je dat patroon kunt doorbreken. Als het brein kan leren om overgevoelig te worden, kan het ook weer leren om tot rust te komen. Dat mechanisme komt voort uit de enorme plasticiteit van je brein, dat je hele leven duurt.
Je brein en zenuwstelsel kun je dus opnieuw laten wennen aan veiligheid. Dat kan bijvoorbeeld door:
- Te leren begrijpen dat je pijn een vergissing van het brein is
- Je aandacht te verleggen van gevaar naar veiligheid
- Je zenuwstelsel tot rust te brengen door ontspanning, lichaamswerk, ademhaling
- Je overtuigingen over je klachten stap voor stap bij te stellen
Met methodes zoals Pain Reprocessing Therapy, Emotional Awareness & Expression Therapy en andere mindbody-benaderingen leer je hoe je jouw brein kunt helpen om nieuwe, veilige voorspellingen te maken.
Waar begin je met je herstel?
Er zijn verschillende manieren om te werken aan herstel van centrale sensitisatie, zoals:
- Educatie over pijn en het zenuwstelsel
- Technieken om het zenuwstelsel te kalmeren
- Beweging en lichaamsbewustzijn, zonder focus op schade
- Het ontwikkelen van een ander perspectief op je klachten
Welke aanpak het beste werkt, is voor iedereen persoonlijk. Belangrijk is vooral dat je beseft: herstel is mogelijk, omdat je zenuwstelsel kan veranderen.
Je hoeft niet te blijven leven met onverklaarbare pijn. Er is een andere weg, en die begint bij inzicht, mildheid en stap voor stap opnieuw leren vertrouwen op je lichaam.
Vraag op de contactpagina onder ‘wil je meer weten over pijn’ de brochure aan, daar vind je veel informatie, inclusief links naar boeken, podcasts en andere bronnen.
