MindBody begrippen
Begrip door begrippen
Op deze pagina tref je meer uitleg aan over de begrippen die voorkomen in de Mind-Body benadering. Hoe meer kennis je hebt over pijn, hoe beter je je herstel bevordert.
Kijk voor meer ook eens op de blogpagina.
Neuroplastische pijn
We spreken van neuroplastische pijn wanneer pijn aanhoudt nadat een verwonding is genezen of een lichamelijke oorzaak uitgesloten is. Neuroplastische pijn wordt veroorzaakt doordat het brein ‘veilige’ signalen van het lichaam verkeerd interpreteert. Wanneer hersenen leren en veranderen als reactie op pijn, kan de pijn chronisch worden. De term bestaat uit twee delen:
Neuro: verwijst naar het zenuwstelsel, inclusief de hersenen, het ruggenmerg en perifere zenuwen.
Plasticiteit: verwijst naar het vermogen van het zenuwstelsel om te veranderen en zich aan te passen.
Neuroplastische pijn ontstaat door de volgende mechanismen:
- Verhoogde gevoeligheid van de zenuwuiteinden in de periferie (bijvoorbeeld in de huid of spieren), wat leidt tot een verhoogde pijnrespons op prikkels die normaal niet pijnlijk zouden zijn of pijn veroorzaakt door prikkels die normaal geen pijn zouden veroorzaken.
- Centrale sensitisatie: verhoogde prikkelbaarheid en versterking van pijnsignalen in het centrale zenuwstelsel, met name in het ruggenmerg en de hersenen. Dit kan leiden tot een langdurige en wijdverspreide pijnervaring, zelfs na het genezen van de oorspronkelijke verwonding.
- Verandering in zenuwverbindingen: door aanhoudende pijn kunnen de verbindingen tussen zenuwcellen in het ruggenmerg en de hersenen zich versterken, wat kan resulteren in een verhevigde pijnrespons.
- Het zenuwstelsel heeft mechanismen die ervoor zorgen dat pijnprikkels niet altijd volledig worden doorgegeven of dat ze op een lagere intensiteit worden ervaren. Deze mechanismen heten ‘pijnmodulerende systemen’. Als deze systemen niet goed werken, kan dat leiden tot een verhoogde gevoeligheid voor pijn of zelfs tot chronische pijnklachten. Met andere woorden, pijnsignalen worden dan niet goed gedempt of verwerkt, waardoor iemand meer pijn voelt dan normaal, of pijn blijft ervaren zelfs zonder duidelijke oorzaak.
Voorbeelden van aandoeningen waarbij neuroplastische pijn een rol speelt, zijn veel chronische pijn- en klachtensyndromen. In deze gevallen blijft de pijn vaak bestaan ondanks de afwezigheid van een aanhoudende weefselbeschadiging, als gevolg van de beschreven veranderingen in het zenuwstelsel.
Andere namen voor neuroplastische pijn zijn:
- Centrale sensitisatie: een aandoening waarbij het centrale zenuwstelsel leert overgevoelig te zijn voor niet-bedreigende stimuli
- Mindbody-syndroom (MBS)
- Neural Pathways Pain (NPP)
- Nociplastische pijn (alhoewel deze term nét iets anders betekent)
- Psychophysiologal Disorder (PPD)
- Tension Myositis Syndrome (TMS)
Klachten die vallen onder de Nederlandse term ALK – Algemeen Lichamelijke klachten, vroeger SOLK (Somatisch Onvoldoende verklaarbare Lichamelijke Klacht) geheten, behoren vaak tot neuroplastische klachten.
Pijn-angstcyclus
De pijn-angst cyclus is de vicieuze cirkel van iemand met neuroplastische pijn. Pijn veroorzaakt gevoelens van angst. Angst zorgt ervoor dat de hersenen veilige signalen eerder interpreteren als gevaarlijk, wat meer pijn veroorzaakt. Meer pijn leidt tot meer angst. Meer angst leidt tot meer pijn.
Pain Reprocessing Therapy (PRT)
Een systeem van psychologische technieken dat de hersenen opnieuw traint om signalen van het lichaam te interpreteren en er adequaat op te reageren, waardoor de cyclus van chronische en neuroplastische pijn wordt doorbroken. Pain Reprocessing Therapy is ontwikkeld door Alan Gordon c.s. . Gordon is directeur van het Pain Psychology Center in Los Angeles.
Emotional Awareness and Expression Therapy
De EAET (Emotional Awareness and Expression Therapy) van Howard Schubiner richt zich op het begrijpen en behandelen van chronische pijn -en andere symptomen- die vaak geassocieerd worden met (onderdrukte) emotionele stress. Centraal in Schubiner’s benadering staat het belang van het herkennen en uiten van onderliggende emotionele conflicten. Zij zijn voor hem een essentiële stap naar het verminderen van lichamelijke symptomen die vaak onverklaarbaar lijken volgens traditionele medische modellen. EAET combineert psycho-educatie, mindfulness en verschillende therapeutische technieken om patiënten te helpen de link tussen emoties en lichamelijke symptomen te begrijpen, wat kan leiden tot verbetering van de algehele gezondheid en welzijn.
Nocireceptoren
Voor het begrijpen van het concept van neuroplastische pijn is het belangrijk iets meer te weten van pijn en wat we denken dat pijn is.
We denken vaak dat we overal pijnreceptoren in ons lichaam hebben, maar dat is niet het geval. Nocireceptoren worden wel ten onrechte pijnreceptoren genoemd. Maar ze zijn alleen gevoelig voor mechanische, thermische of chemische prikkels. Zij hebben als functie:
1. Detectie van schadelijke prikkels
Mechanische prikkels: deze omvatten beschadiging door druk, snijden, of andere vormen van mechanische kracht.
Thermische prikkels: deze omvatten extreme temperaturen die potentieel schadelijk kunnen zijn, zowel hitte als kou.
Chemische prikkels: nociceptoren reageren ook op chemische veranderingen in het milieu, zoals de aanwezigheid van schadelijke stoffen of ontstekingsmediatoren.
2. Transductie
Wanneer een schadelijke prikkel wordt gedetecteerd, veroorzaken nociceptoren een verandering in de elektrische activiteit van de zenuwvezel. Dit proces heet transductie. De verandering leidt tot de productie van actiepotentialen die naar het centrale zenuwstelsel worden gestuurd.
3. Signaaloverdracht
De gegenereerde elektrische signalen gaan via sensorische zenuwen naar het ruggenmerg en vervolgens naar de hersenen. De hersenen interpreteren deze signalen, wat kan resulteren in de perceptie van pijn. De signalen kunnen ook andere reflexen of reacties op gang brengen zonder bewuste pijnperceptie.
4. Beschermende reacties
De activatie van nociceptoren leidt vaak tot onmiddellijke reflexreacties, zoals het terugtrekken van een ledemaat, wat verdere schade kan voorkomen.
Waarom nocireceptoren geen pijnreceptoren zijn:
- Pijn is een subjectieve ervaring die wordt gegenereerd door het brein na verwerking van signalen die door nociceptoren worden uitgezonden. Nociceptoren zelf registreren geen pijn, maar detecteren schadelijke prikkels.
- Er zijn simpelweg geen specifieke receptoren die pijn detecteren. In plaats daarvan zijn er zenuwuiteinden die verschillende soorten schadelijke stimuli detecteren en de perceptie van pijn ontstaat na complexe verwerking in het centrale zenuwstelsel.
- De ervaring van pijn wordt beïnvloed door tal van factoren, waaronder emotionele en cognitieve processen en is niet alleen afhankelijk van de activering van nociceptoren.
